Dit is een kopie van een gastartikel van de auteur dat op 22 december 2022 op Hoogsensitief.NL is gepubliceerd: https://hoogsensitief.nl/bosbaden-mediteren-met-hulp-van-moeder-natuur/
Eerder heb ik het al gehad over waarom bosbaden júíst voor hoogsensitieven zo’n weldaad kan zijn. [Zie ook de kopie op schuilplaats-norg.nl]. Dit keer wil ik het hebben over verschillende specifieke ontspanningsoefeningen die kunnen helpen om “uit uw hoofd” in het bos te geraken.
Het Internet staat bol van de meditatie-instructies die voor een groot deel één-op-één toepasbaar zijn op het bosbaden. Google op “meditatie” of “mindfulness” en u vindt een weelde aan informatie.
Goed is het om bij de keuze van een geschikte meditatietechniek onderscheid te maken tussen technieken die zich richten op interoceptie en technieken die zich richten op exteroceptie.
Als we letten op de prikkels om ons heen, plegen we exteroceptie. Letten we daarentegen op de prikkels binnen onze eigen huid (inclusief de gedachtes in onze eigen schedel), spreken we van interoceptie. Bosbaden gaat dus vooral over exteroceptie.
Wat volgt is een handreiking uit mijn eigen ervaring met mindfulness en meditatie in het bos.
Enkele specifieke technieken
Ontspanningstechniek 1: actieve ogen, rustige geest
Een simpele meditatietechniek die geen enkele training vereist is de techniek waar ik mijn vorige artikel over bosbaden voor hoogsensitieven mee eindigde: om, al lopende, continu (maar rustig) uw ogen te bewegen. Zolang de ogen in beweging zijn, is er geen ruimte voor gedachtes. Hierdoor overrijdt u de modus die helaas de default modus is van velen – dat visuele input die we ooit al geclassificeerd hebben eigenlijk nauwelijks bewust tot ons doordringt. Door tijdens het wandelen actief het blikveld te blijven onderzoeken, zult u merken dat, op de momenten dat allerlei gedachten weer uw aandacht opslokken, het blikveld zich onwillekeurig fixeert en vernauwd. Door uw ogen in beweging te brengen ontsnapt u éven onwillekeurig aan de solipsistische benauwing van de binnenkant van uw eigen schedel.
Ontspanningstechniek 2: lichaamsscan
Toch geldt voor veel mensen dat exteroceptie moeilijk is of onprettig lijkt omdat hun lichamelijke en geestelijke aanvangstoestand zo gespannen is dat dit óf te erg afleidt van de prettigheid om hen heen óf onbewust afdoet aan de prettigheid zelve en er een angstig randje aan geeft. Geldt dit voor u, dan kunt u deze spanning verminderen door een lichaamsscan uit te voeren: dit houd in dat u met gesloten ogen uw aandacht langzaam langs al uw lichaamsdelen laat glijden, zónder te proberen verandering in hun toestand aan te brengen. Het is dus niet te bedoeling om deze delen te dwingen om te ontspannen.
Ontspanningstechniek 3: fysiologische zucht
Een derde goede techniek om een teveel aan spanning los te laten is de fysiologische zucht: uw ademt twee keer direct achter elkaar diep in, bij voorkeur door uw neus, en dan uit met een … zucht. Er is een berg aan wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van de fysiologische zucht. Omdat een enkele zucht in vrijwel elke context kan worden toegepast, kan dit zuchten de scherpe randjes van vrijwel elke ervaring in het dagelijkse leven halen.
Bosbaden voor vergrootte wilsvrijheid
Wat is nu uiteindelijk het doel van het bosbaden? Als dit soort vragen veel gewicht hebben voor u, dan zal ik zeggen dat het doel van bosbaden (en andere mindfulness/meditatie-activiteiten) is om in die mate (en hopelijk met die regelmaat) te ontspannen dat dergelijke plezierige activiteiten een doel op zich mogen zijn. En misschien vindt u dan zoveel verbinding met het bos dat u ook plezierige ínspanningen zoekt, door bijvoorbeeld u ook intellectueel in de ecologische interacties om u heen te gaan verdiepen. Uiteindelijk hebben onze bossen veel belang bij mensen die zowel snáppen dat ze onderdeel zijn van de natuur (als gevolg van natuurstudie) en vóélen dat ze onderdeel zijn van diezelfde natuur (in het verlengde van natuurbeleving).
Hoe ga ik hier in mijn eigen leven mee om? Ik heb het geluk dat ik een heerlijk vakantiehuisje heb in het bos in Norg (Drenthe), zonnig gelegen aan de rand van ons eigen privé-heideveld. Ik heb altijd geprobeerd om hier regelmatig naartoe te gaan, meestal een dagdeel voor het onderhoud van onze weelderige, ecologische tuin, maar ook een paar keer per jaar voor een verblijf van een week of wat.
Als ik daar ben, wordt ik vaak in hoge mate in beslag genomen door mijn to-do lijstjes en de agenda van mijn linkerhersenhelft. Dus dwing ik mezelf af en toe te pauzeren en het bos op me in te laten werken. En als ik dan merk dat ik alwéér aan het fantaseren ben over wat ik allemaal kan (of móét) doen om de diversiteit en pracht om mee heen te vergroten, haal ik een paar keer diep adem en met een zucht breng ik mijn ogen weer in beweging. Of ik sluit mijn ogen en laat het gezoem van de insecten en het gezang van de vogels via mijn oren mijn schedel instromen. Dat zijn de momenten dat de dankbaarheid voor deze bijzondere plek vanzelf komt. Dat zijn de momenten dat ik ontprikkeld raak en eraan herinnerd wordt dat de meeste onaangename stress-prikkels opgewekt worden door het solipsistische zelf-referentiële gedachtenspel dat (tussen de regels van mijn to-do-lijst door) mijn aandacht gevangen houdt.
Ik denk dat dat een waardevol besef is, juist voor hoogsensitieven: veel onaangename prikkels wekken we zelf op of maken we zélf erger, vanuit onze stuurloos geworden (of gebleven) aandacht. En de makkelijkste manier om ons uit die vicieuze cirkel te bevrijden is in een omgeving met vriendelijke prikkels – precies dat soort prikkels waar ons zenuwstelsel is geëvolueerd; het in zo’n warm bad van bosprikkels bewust spelen met onze aandacht vergroot onze stuurkracht.
